Postoji više vrsta karcinoma dojke, koje se mogu klasifikovati na osnovu proteina (poznatih i kao receptori), koji se nalaze na površini tumorskih ćelija. Ti proteini imaju važnu ulogu u razvoju tumora, jer daju tumorskim ćelijama podsticaj za rast i dijeljenje.
Svaki tip karcinoma dojke identifikuje se na osnovu prisustva ili odsustva tri vrste receptora koji se mogu pronaći na površini tumorskih ćelija: estrogenski receptori (ER), progesteronski receptori (PR) i HER2 receptori.2 U dijagnozi se postavlja pozitivna ili negativna dijagnoza na jedan ili više receptora.
HR-pozitivni karcinom dojke je najčešći karcinom dojke, prisutan kod oko 80 % slučajeva. Karcinom dojke smatra se HR-pozitivnim kada tumorske ćelije proizvode abnormalne količine receptora za hormone estrogen i/ili progesteron.2 Kako vezivanje tih hormona za receptore šalje signal ćelijama da rastu i da se dijele, previše takvih receptora na površini ćelije može prouzrokovati nekontrolisani rast i stvaranje tumora. HR-pozitivni karcinom dojke se nakon hirurškog zahvata najčešće liječi ciljanim ljekovima, odnosno hormonskom terapijom, koja blokira aktivnost estrogena i/ili progesterona, ili smanjuje nivo tih hormona u tijelu.
HER2-pozitivni karcinom dojke karakteriše se prekomjernom proizvodnjom HER2 proteina na površini tumorskih ćelija, a čini 15–20 % slučajeva karcinoma dojke. Ta vrsta karcinoma dojke može biti izrazito agresivna. Ako se ne liječi, bolest veoma brzo napreduje, uz manju vjerovatnoću preživljenja u odnosu na HER2-negativni karcinom dojke (odnosno kada su na ćelijama karcinoma dojke prisutne normalne količine HER2 proteina).3 Danas su dostupne vrste liječenja koje ciljaju HER2 protein i tako blokiraju signale koji podstiču ćelije karcinoma na rast i dijeljenje.
Trostruko negativni karcinom dojke (TNBC) je rijedak oblik karcinoma dojke (10–20% svih slučajeva).4 To je vrsta karcinoma dojke u kojem na površini tumorskih ćelija nijesu prisutni estrogenski i progesteronski receptori, niti je prekomjerno izražen HER2 protein. Zato su mehanizmi koji tu vrstu karcinoma podstiču na rast i dijeljenje uglavnom nepoznati i zbog toga je ta vrsta karcinoma veoma teška za liječenje. Iako pacijenti mogu dobro reagovati na hemoterapiju, ipak su mogućnosti liječenja ograničene i prognoze su često loše.5
Veoma je važno saznati o kojem tipu karcinoma dojke se radi, jer će od toga zavisiti i izbor najefikasnije terapije za tog pacijenta. Dok neke vrste liječenja (npr. operacija i radioterapija) mogu biti iste za više različitih tipova karcinoma dojke, liječenje ljekovima (npr. hemoterapija, hormonska terapija i ciljana terapija) razlikovaće se u zavisnosti od tipa karcinoma dojke.6
Pri postavljanju dijagnoze pacijentima će biti rečeno o kojem se „stadijumuˮ karcinoma dojke radi. Stadijum se odnosi na veličinu tumora i na njegovu proširenost (ako se proširio). Stadijum je važan jer pomaže specijalistima da odaberu najbolji plan liječenja za pacijenta. Uopšteno govoreći, što je karcinom u uznapredovanijem stadijumu, teže ga je liječiti i prognoza je lošija.7
Veliki broj slučajeva karcinoma dojke dijagnostikuje se u ranom stadijumu, prije nego što se karcinom proširio izvan dojke.8, 9 Kada se liječi u toj ranoj fazi, karcinom dojke je potencijalno izlječiv.10 Metode liječenja ranog karcinoma dojke raznovrsne su i često uključuju terapije prije operacije i nakon nje, kako bi se uklonile sve tumorske ćelije i kako bi se spriječio povrat bolesti.
Nažalost, nekim se osobama bolest dijagnostikuje tek kad je u uznapredovalom stadijumu, ili im se bolest vrati ili napreduje nakon inicijalne terapije za rani stadijum karcinoma dojke. Pacijenti kojima se karcinom proširio na druge djelove tijela, kao što su mozak ili jetra, liječe se ljekovima koji se primjenjuju za liječenje uznapredovale bolesti.
Izlječenje u uznapredovalom stadijumu, nažalost, više nije moguće. Cilj liječenja pacijenata u uznapredovalom stadijumu karcinoma dojke jeste produžiti život što više i omogućiti da se oboljeli osjećaju što bolje, a simptomi i nuspojave liječenja nastoje se držati pod kontrolom.11
Reference:
Ferlay, J. et al. [Online]. Available from: http://globocan.iarc.fr [Accessed May 2015].
WebMD, Types of Breast Cancer: ER Positive, HER2 Positive, and Triple Negative. [Online]. Available from:
Wolff, A. C. et al. Journal of Clinical Oncology 2013;31(31) :3997–4013.
National Breast Cancer Foundation, Triple Negative Breast Cancer [Online]. Available from:
Cancerhelp.org. Triple Negative Breast Cancer. [Online]. Available from:
Hammond, E. Journal of Clinical Oncology 2011: 29, 15: e458.
Cancer Research UK [Online]. Survival statistics for breast cancer. Available from:
Howlader, N. et al. [online]. SEER Cancer Statistics Review (CSR). Available from:
Cardoso, F. et al. Annals of Oncology 2012; 23(suppl 7): vii 11–9.
Cancer Research UK [Online]. Why is early diagnosis important? Available from:
Cardoso, F. et al. Annals of Oncology 2014: 25: 1871–1888.
Hoffmann-La Roche Ltd Representative Office Podgorica Cetinjska 11, The Capital Plaza 81000 Podgorica, Montenegro